BỆNH HẠ CAM MỀM
(Chancroid)

1. Đại cương:

Bệnh hạ cam mềm là bệnh lây truyền qua đường tình dục cấp tính, do vi khuẩn Gram âm - Haemophilus ducreyi gây ra. Biểu hiện lâm sàng là loét đau tại vị trí nhiễm trùng thường khu trú ở bộ phận sinh dục ngoài, 
Chancroid hay soft chancre hay ulcus molle - bệnh hạ cam mềm, lần đầu tiên được mô tả bởi Ricord và Bassereau( Pháp) vào năm 1852 và được chẩn đoán phân biệt với bệnh giang mai.
Năm 1901, lần đầu tiên Himmel đã nuôi cấy được trực khuẩn H.ducreyi. Teague và Deibert thông báo phân lập được H.ducreyi từ 80% những bệnh nhân có lâm sàng nghi ngờ bệnh hạ cam.

2. Dịch tễ học:

Bệnh hạ cam có dịch tễ ở hầu hết các quốc gia, theo WHO ước tính hàng năm có khoảng 7 triệu người trên thế giới mắc bệnh này. Bệnh có tỉ lệ cao tại các quốc gia đang phát triển.
Bệnh lây trực tiếp từ người sang người qua quan hệ tình dục, không có vai trò của vật chủ trung gian.
Ở Mỹ, bệnh hạ cam thường xuất hiện rải rác, mặc dù bệnh đã trở thành dịch ở nhiều nơi. Bệnh hạ cam là đồng yếu tố lây truyền HIV giống nhưherpes sinh dục (HSV) và giang mai. Tỉ lệ nhiễm HIV cao ở người mắc bệnh hạ cam ở Mỹ và các quốc gia khác trên thế giới. 10% ngườibệnh hạ cam đồng nhiễm giang mai và HSV ở Mỹ, tỉ lệ này còn cao hơn ở các quốc gia khác.
Ở Việt nam H. ducreyi là nguyên nhân hàng đầu gây loét sinh dục.

3. Dấu chứng để nhận biết :

Thời gian ủ bệnh: ngắn là 4 ngày, dài 10 ngày , trung bình 7 ngày sau khi tiếp xúc tình dục.
 

3.1. Săn ( chancre) và loét:
Khởi đầu là sẩn mềm trên nền ban đỏ, sẩn thành mủ, vỡ thành vết loét có đặc điem:
- Hình tròn, kích thước 1-2cm.- 
- Bờ vết loét rõ, có thể chợt, bờ đôi có hai viền : viền trong vàng, viền ngoài đỏ.
- Bề mặt vết loét có mủ vàng.
- Đáy loét không bằng phẳng, lổm chổm và có những chồi thịt.
Vị trí : Loét hạ cam thường gặp ở bờ của bao quy đầu, rãnh quy đầu, quy đầu, thân dương vật. Ở nữ hay gặp ơ âm hộ, môi lớn , môi nhỏ, có khi âm đạo.
Các vị trí khác: săn mềm ở lưỡi, miệng , môi trên, vú, ngón tay, có thể ở vị trí chấn thương, trầy xước.
Săn  nằm trên vùng da phù nề, bóp mềm, đau nên gọi là hạ cam mềm.
 

3.2. Hạch:
Hạch xuất hiện vài ngày đến 2 tuần sau phát săn . thường hạch ở bẹn.
Hạch viêm đau, sưng to dần, làm mủ dính vào da bên trên. Sau đó vỡ ra thành lỗ dò dịch mủ có màu chocola chảy ra.Trên lỗ dò tự tạo săn mớido quá trình tự tiêm nhiễm.
Hạch mủ có thể gây biến chứng viêm đường bạch huyết thân dương vật thành nhiều apxe nhỏ hay thành loét lớn ở vùng bẹn.

4. Chẩn đoán:

4.1. Tiêu chuẩnchẩn đoán khác (Theo CDC 2006):
- Có một hay nhiều vết loét sinh dục đau
- Không có bằng chứng nhiễm xoắn trùng giang mai trên kính hiển vi nền đen từ dịch vết loét.Test huyết thanh giang mai thực hiện ít nhất 7 ngày sau xuất hiện loét âm tính.
- Biểu hiện lâm sàng là loét sinh dục có hạch vùng điển hình của bệnh hạ cam
- Test HSV thực hiện từ dịch vết loét âm tính
 

4.2. xét nghiệm: 
- Tìm trưc khuẩn ducreyi : lấy mủ từ bờ thương tổn nhuộm Gram, Giêmsa hoặc Wright 
- Xác định trực khuẩn Ducreyi trong môi trường nuôi cấy chuyên biệt là thạch máu , 35 độ, có CO2 . Kết quả đọc sau 4-5ngày, độ nhạy <80%. Hoặc PCR.

5. Điều trị:

5.1. Nguyên tắc:
Điều trị bệnh nhân và bạn tình của họ.
Điều trị dứt điểm ngay từ đầu, giải quyết ngay các triệu chứng lâm sàng.
Phòng ngừa sự lây truyền cho người khác. 
- Bệnh nhân nam cần xét nghiệm HIV, giang mai khi chẩn đoán bệnh hạ cam, kiểm tra xét nghiệm giang mai và HIV sau 3 tháng khi xét nghiệm lần đầu âm tính.
 

5.2. Thuốc điều trị: dùng một trong các loại kháng sinh sau:
- Azithromycin; Doxyciclline Hoặc Ceftriaxone Hoặc Ciprofloxacin. 
- Liệu trình điều trị tùy theo từng loại thuốc và tùy theo bác sĩ dùng phát đồ nào.
- Thời gian khỏi bệnh phụ thuộc vào: kích thước vết loét, vết loét lớn có thể trên 2 tuần mới khỏi. Khỏi chậm trong trường hợp vết loét ở bao quy đầu.
- Hạch lâu lành hơn vết loét nên cần dẫn lưu hạch và uống thuốc chống viêm, giảm đau.
Vi khuẩn có đề kháng với thuốc điều trị không?
 

5.3. Điều trị bạn tình:
Kiểm tra và điều trị bạn tình, không quan tâm đến có triệu chứng hay không, miễn là có quan hệ tình dục với người bệnh trong vòng 10 ngày trước khi bệnh nhân xuất hiện thương tổn.

Bác sĩ Hoa Tấn Dũng

Tài liệu tham khảo:

1. Viện da liễu quốc gia, sổ tay chẩn đoán và điều trị  bệnh lây truyền qua đường tình dục.
2. viện da liễu quốc gia aslas bệnh lây truyền qua đường tình dục
3. AllanR. Ronald, William Albritton / Chacrroid / sextramsthird edi, p515-520
4. Alexandre F Migala, DO / Chacrroid / May,12, 2006

Hình ảnh tham khảo